İçindekilerGirişİndex
YukarıİlkÖncekiSonrakiSon
Geriİleri
Yazdır
Murat Babadağ
mb1991@yahoo.com

Web Sitelerinin Yapışkanlık Oranı

Özet

Teknolojinin yenilenerek eskidiği çağımızda, web siteleri kurumların ayrılmaz parçaları haline dönüşmüşlerdir. Kullandığımız web siteleri artık en önemli başvuru kaynaklarımız arasına girmiş bulunmaktadır. Belirttiğimiz web siteleri birbirinden ilginç ve göze hoş gözüken sayfa tasarımları ile her gün kullanılmayı beklemektedir. Aslında söylemek gerekirse rekabet, artık endüstriler arasında olduğu kadar web siteleri arasında da yaşanmaktadır.

Genellikle web siteleri içlerinde barındırdıkları web sayfalarını arttırarak bize sunmaktadır. Kısaca her gecen zaman içinde yeni bir sayfa görüntüye gelmektedir. Kullanıcılar ihtiyaç duyduklarından daha fazla web sayfa stoku ile karşılaşmaktadırlar ve elbette bir çok sayfayı da kullanmamaktadırlar (Powell, 2000). Nıelsen kullanabilirlik oranının düşük olmasını müşteri yok biçiminde yorumlamaktadır (Nıelsen, 2000). Günümüzde kurumların sahip oldukları web siteleri, onların en önemli ürünlerinden birisi olarak nitelendirilmektedir.

Bu bildiri genel olarak web sitelerinin yapışkanlık oranı ve bunun nasıl artırılabileceği konusu üzerine yapılan araştırmaları ve önerileri içermektedir. Bu öneriler web sitesine sahip her tur kurum üzerine uygulanabilir. Unutmamak gerekir ki aslında her endüstrinin kendine özgü bir yapısı bulunmaktadır. Yapışkanlık oranı yanı kullanıcının web sitesine olan bağımlılık oranı da buna göre değişmektedir. Yukarıda belirtildiği üzere bu bildiri de yapışkanlık sağlayan öğeleri belirlerken akademik bilgi tarama yöntemini kullanılmıştır.

Yapışkanlığın Tanımı

Konuya önce yapışkanlığın tanımını yaparak başlayalım:

"Web sitesinin yapışkanlığı, kullanıcılarını tercihlerinden dolayı ödüllendirilmesi, almaya geldikleri şeyi vermesi, belli bir sure daha site içinde gezinmeleri için ikna etmesi ve en kısa sure içinde tekrar gelmelerini sağlanmasıdır."(Zell, 1999)

Yukarıdaki ifadeden de anlaşılacağı gibi web sitesi kullanıcısına en fazla değer sunmalıdır. Kullanıcının web sitesini sevip sevmediğini ziyaret sıklığı, her ziyarette harcadığı sure ve geziniminde yaptığı derinliği ölçerek anlamaktayız (Tyler, 2000). Kullanıcının ziyaret süresini artırmak ve tekrar geri gelmesini sağlamak çok önemlidir.

Kullanıcı bir web sitesine kendisini teslim etmeden önce ilk önce kullanılabilirlik oranını tecrübe eder. Powell’ın belirttiği gibi yapışkan web siteleri kullanıcıyı kendilerine bağlar (Powell, 2000). Aynı kullanıcı zaman içinde tekrar aynı web sitesini sayfalarını ziyaret edecektir. Yapışkan web sitesinin sunduğu bilgi, başka bir web sitesinde güçlükle bulunur.

Yapışkanlık oranı kullanıcının web sitesinde harcadığı zaman ile doğru orantılıdır. Bir web sitesinin kullanımı ne kadar verimli ise kullanımı o kadar yoğundur. Yapışkanlık oranı kullanıcı başına harcanan ortalama zaman ile ölçülebilir. Doğal olarak web sitesinin amacı bu süreyi artırabilmektir.

Internet'te surf yapan kullanıcının gideceği alternatiflerinin sayısı çoktur. Önü aynı yerde tutabilmek güçtür. İste bu sebepten ötürü kurumlar yapışkanlık oranına ilgi göstermektedirler. Kurum sahip olduğu web sitesinin yapışkanlık oranını artırarak onu kendi web sitesinde ağırlama süresini artırmakta ve kullanıcıyı bunu yapması için teşvik etmektedirler.

Temel Yanlışlar

Konuyu detaylandırmadan önce Web sitelerinin tasarımlarında yapılan genel yanlışlardan bazılarını listeleyelim:

Yapışkanlığın Değişkenleri

Cazibe

Yapışkanlık sadece kullanıcıyı belli aralıklarla web sitesine çekmek değildir. O aynı zamanda kullanıcıyı web sitesinde daha çok kalıp ve içinde zaman harcamasına teşvik etmektir. Kullanıcının web sitesinde kaldığı sürenin uzaması, onun bir kez daha ziyaret edeceğinin göstergesidir. Web sitesinin cazibesi yüksek bir içeriği olmalıdır.

Basitlik

Basitlik çok önemlidir. Kullanım basit olmalıdır. Kullanıcıyı yormanın hiç bir anlamı yoktur. Çoğunlukla kullanıcı tasarımın tadını çıkarmaktan çok içerik ile ilgilenir. Ayrıca istenen sayfa düzenin farklı platformlar üzerinde de çalışması garanti edilmelidir. Tüm sayfalar iki yasındaki browserlar üzerinde çalışabilmelidir. Kullanıcı gezinim basitliğini ve site haritasının kullanılabilirliğini her zaman tercih etmektedir (Andreas, 1999). Site haritası özellikle sayfa sayısı fazla olan siteler için önemlidir. Kullanıcı hatırlamaktan çok tanıma yolu ile yolunu bulmaktadır. Diğer bir deyişle gör-ve-işaretle her zaman için hatırla-ve-tuşa bas’tan daha güçlüdür.

Sitedeki tüm sayfaları görmek mümkün olmalıdır.

Sadakat

Sadakat kullanıcının bağlılığını ve tekrar geri gelmesini sağlamaktır. Sadakatin her zaman için duygusal bir yönü bulunmaktadır. Sadakat yapışkanlık oranı ile birebir ilişkilidir. Bu sebeple sadakat eksikliğinin sebepleri irdelenmelidir. Kullanıcın alternatif siteleri gitme gereksinimi en düşük düzeye indirilmelidir. Sadakat özellikle yerine konulabilecek değerler ve kopma maliyeti düşük olduğu zaman onamlıdır. Güçlü bir ilk izlenim, yapışkanlık ve sadakatin temel şartıdır.

Yükleme Hızı

Web sitesinde ki sayfaların bilgisayara yükleme hızı çok onamlıdır. Hiç bir şey hızın yavaşlamasından kotu değildir. Yavaşlığın temel sebebi soru formları ve gereksiz grafiklerdir. Özellikle uzun zaman alan sayfaları bilgisayara yüklerken durumu gösteren bir kutucuk koyma kullanıcıya geri bildirimde bulunmanın iyi bir yöntemidir. Özellikle fotoğrafları kullanırken dikkatli olmak gerekir. Hızlı web sitesinin en iyi web sitesi olduğu unutulmamalıdır. Kullanıcı 30 saniyeden daha fazla beklemez ve anında başka bir siteye gidebilir (Schulze, 2001).

Tasarım

Tasarım sitenin görünümüdür. Tasarım kalitesi yüksek ve kullanıcısına uygun olmalıdır. Tasarımın pazarlama yönü bulunmaktadır. Tasarım kurumun kullanıcıya verdiği mesaja uygun olurken standartlıktan uzak durmalıdır (Powell, 2000). Powell tarafından belirtildiği gibi renk faktörü tasarımın önemli bir faktörüdür. Metin, grafikler ve arka plandaki renk birbirine yakın renklerden olmamalıdır. Örneğin koyu renkli bir taban üzerine koyu renklerle yazılmış bir metin tercih edilmemelidir. Gözü en az yoran renk kombinasyonları tercih edilmelidir.

Tasarımcılar kullanıcının okuma yüküne göz önünde bulundurmalıdırlar. Onun bir kitap okur gibi web sitesini okuyacağı düşünülmemelidir. Yardım ekranlarının olup olmaması çok önemli değildir. Yardım ekranlarına başvurmak bile yapışkanlığın düşük olmamasının bir göstergesidir. Onlıne dokümantasyona yer verilmesi kimi durumlarda bir gereklilik olsa bile buna fazlaca güvenilmemelidir. Küçük bir içeriğin uzun sayfalarda sunulması yanlıştır (Powell, 2000). Aynı bilginin kağıt üzerinde okunması daha kolaydır. Ekran ve kağıt sayfa aynı şey değildir. Bütün bilgilerin web sitesine konulması nasıl yanlış bir iş ise bazı şeylerin basılı olarak bırakılması da yanlıştır.

Web sitesine konulan resimlerin ve imajların durağanlığı ve sıkıcılığı zaman içinde web sitesinin kullanım oranın düşmesine sebep olur.

Site içindeki gezinim acık ve kolay olmalıdır. Gezinim elemanları aynı pozisyonda ve tutarlılığını korumalıdır. Gezinimde ki sorunlar sitenin zayıflamasına sebep olur. Kullanıcı gezinimi kotu bir site içinde üç tıklamadan sonra kaybolmaktadır.

Yukarıda belirtildiği gibi sayfa görünümlerinde ki farklılaşma kullanıcının gözünde tutarsızlık yaratır.

Kullanıcı site gezinim mantığını anladıktan sonra sitenin içinde dolaşmaya ve yeni kesiflerde bulunmaya başlayacaktır. Aynı bir haritayı kullanmasını öğrenmek gibi gezinimde ki kolaylık kullanıcının tercihinde önemli rol oynar. Kullanıcı kandını rahat hissettiği yerde daha çok bulunur.

Ana Sayfa

Ana sayfa çok önemlidir ve üç temel özelliği içinde bulundurmalıdır. Bunlar ana içerik alanlarını gösteren bir rehber, en önemli, güncel haberlerin bir özeti, promosyonlar ve tarama kolaylığıdır(Andreas, 1999). Rehber ve güncel haberler deneyimsiz kullanıcılar için önemlidir. Websitesı kullanıcının ilk aşamada karşılaştığı sorunlarını en kısa surede çözmeye yardımcı olmalıdır. Ana sayfada yer alan anlamlı ve temiz görünümlü fotoğraflar anlamlı ve aynı zamanda sofistike bir imaj verir(Andreas, 1999). Genel olarak bütün kullanıcıların web sitesi içindeki sörflerine ana sayfadan başlayacaklarını düşünmek yanlıştır. Derin linkler kurmaya elver ıslı bir site mimarisi ve kullanıcın buna teşvik edilmesi gereklidir. Ana sayfa tüm bir ekranı kapsamalıdır ve kullanıcı okurken kaydırma düğmesini kullanmaya mecbur bırakılmamalıdır.

Yapışkanlığın İşlevleri

Kurum, web sitesi yapışkanlık oranını yükseltmek için her zaman hizmet verdiği kullanıcı kitlesi ve kendi ıs stratejisi arasındaki ilişkiyi göz önüne almalıdır. Aşağıda yer alan kategoriler bu amaçla bir araya getirilmiştir.

Bağlam

Herhangi bir web sitenin bağlamı onun estetik ve işlevsel yönünü içerir. Web sitesinin içerdiği bağlam kurumun amaçlarına uygun olmalıdır. Hatta renkler, grafikler tasarım öğeleri bile bu bağlamın içine girer. Genel olarak işlevsel yoğunlu yüksek bir web sitesi ayırt edici bir görünüme sahip olmalıdır.Artıştık, görsellik yönü yüksek ve kullanıcıya metinsel ve grafiksel acısından hoş sürprizler sunan bir yapısı olmalıdır.

Web metni kısa olmalıdır ancak bu asla özgünlükten uzak olduğu anlamına gelmemelidir. Web ortamının sunduğu ekonomi dikkat çekmeye yönelik bir ekonomidir ve kullanılan para birimi kullanıcının zamanıdır (Nıelsen, 2000). Metin uzun, sıkıcı ve karakteristik özelliği bulunmayan bir yapıda olmamalıdır. Bilgilendirme yönü yüksek sitelerde bile bu durum göz ardı edilmemelidir.

İçerik

İçerik kullanıcı sadakatini artıran unsurların en başında gelir. Sitede yer alan içerik hedef kitle tarafından kolayca anlaşılmalıdır. Bu sebepten ötürü web sitesı hangi hedef kitleye seslenmek istediğini ısın en başında belirleyip buna göre yapılanmalıdır. Kullanıcıyı bilmek şarttır (Eccles, 2000). Kullanılan kelimelerin tonu da yukarıda ki cevaba göre oluşturulmalıdır. İçerik oluşturmanın diğer bir yöntemi rakip web sitelerini analiz etmektir. İçerik kullanıcının ihtiyaç duyduğu cevaplara en kısa sure içinde erişmesini sağlayacak biçimde geliştirilmelidir. İçerik hiç bir zaman yanıltıcı olmamalıdır. Bu durum kullanıcıyı web sitesinden uzaklaştırır (Kaminski, 2000).

Hücre(niche) kullanıcı gruplarını hedefleyen web sitelerinin yapışkanlık oranı daha yüksek olmaya adaydır. Çünkü hücre turu pazarlama özellikli bir yaklaşımı doğal olarak içinde barındırır. Web sitesi kesinlikle rakip web sitelerinden farklı bir değer sunabilmelidir. Bu özellikle web sitenin piyasaya yeni girdiği zamanlarda daha önemlidir. Eğer mümkünse web sitesi kendine göre bir niche kitlesine seslenebilmelidir (Andreas, 1999).

Uzun vade de ise içerik mümkün olabildiğince çok kişiselleştirilebilmelidir. Kullanıcı bulunduğu web sitesini kişiselleştirebildiği ölçüde onu kullanmaya devam eder. Web sitesi kullanıcı ihtiyaçlarına göre kişiselleştirildiği surece yapışkanlık oranı artar. Kullanıcı kontrolün kendi elinde olduğu yerde daha rahattır.

Web sitesinde yer alan bilginin en geç kullanım tarihi vardır ve içerik zamana karsı duyarlıdır.

Ayrıca web sitesinden kaynaklanan konu ile ilgili başka yararlı web sitelerine ulaşmayı sağlayan linkler yapışkanlık kat sayısını artırabilir (Thomas, 2001). Burada dikkat edilmesi gereken şey, kullanıcıya linkler sunmak onu kendi elimizle web sitesinden uzaklaştırmak demektir.

Haberleşme

Haberleşme kullanıcıya cevap verebilme yetisidir(Jaworski, 2001). Gerek anketler gerekse kullanıcı grupları sayesinde kullanıcıların temel özellikleri ve beklentileri öğrenilebilir. Kullanıcılarla sağlanan iletişim, onların daha çok web sitesini ziyaret etmesini sağlar. Kullanıcılara mantıklı ve gerekli zamanlarda gönderilen elektronik postalar onları tekrar web sitesini ziyaret etmelerini sağlayan nedenlerden biridir. Örneğin "Temas Kur" düğmesi, bunun güzel bir örneğidir (Andreas , 1999). Hızlı gönderilen soru hızlı cevaplandırılmalıdır. Bu sebeple güçlü bir arka ofis hizmeti hazır beklemelidir.

Elektronik posta hizmetine erişim kolay olmalıdır. Kullanıcı bunu aramak için zaman harcamamalıdır. E-mail hizmetine veya mesajlarını her an kontrol edeceğine inanan kullanıcı, bulunduğu web sitesinde daha çok kalır.

Topluluk

Son zamanlarda topluluk oluşturma yapışkanlık oranını artıran bir faktör olarak karsımıza çıkmaktadır. Kullanıcılar kendileri gibi başka kullanıcılarla temasa geççikleri ölçüde kendilerini sanal dünyaya daha yakın hissetmektedirler. Böylece yukarıda vurgulandığımız sadakate daha yaklaşırlar.

Topluluk üyeleri bulundukları web sitesinde daha çok zaman harcarlar. Bunu sağlamaya yönelik diğer bir yöntemde web tabanlı sohbet odaları, web tabanlı forumlar, misafir ziyaret defterleri, haber mektupları hizmeti ve postalama listeleridir (Bly, 2000). Ancak her zaman topluluk yönü kuvvetli olan sitelerin kullanıcıyı kendine bağladığı da söylenemez. Bu sadece onları tekrar geri gelmelerini için yüreklendirmenin ötesine de gedmeyebilir (Buford, 2001).

Geleneksel pazarlama yöntemlerinin tümü web sitesinin yapışkanlık oranını artırmak için kullanılmalıdır. Site promosyonları her zaman ise yarar. Ayrıca sitenin markalaşmasını sağlayacak tüm aktiviteler son derece olumludur.

Sonuç

Yapışkanlığı artırmanın bir çok yöntemi bulunmaktadır. Bunlardan bazıları yukarıda ki satırlarda tartışılmıştır. Yapışkanlık bir gecede değişmez. Ancak bunu değiştirmenin kararlarını almaya başlamak mümkündür. Yararlandığım makale ve kitapların çoğunluğu E-İs ve E-Ticaret göz önüne alınarak yazılmış eserlerdir. Kısaca para kazanmak temel amaçtır ama aynı olgular para kazanma yönü olmayan web siteleri içinde geçerliliğini korumaktadır. Sonuçta kullanıcı kategorisi ne olursa olsun kullanıcıdır. Kısaca müşteri müşteridir.

Referans:

İçindekilerGirişİndex
YukarıİlkÖncekiSonrakiSon
Geriİleri
Yazdır